NGƯỜI ĐUA DIỀU: HÀNH TRÌNH VƯỢT LÊN CÁI BÓNG CỦA SỰ HÈN NHÁT

NGƯỜI ĐUA DIỀU: HÀNH TRÌNH VƯỢT LÊN CÁI BÓNG CỦA SỰ HÈN NHÁT

Trong cuộc sống, như những người đua diều, ta cố gắng điều khiển số phận và những mối quan hệ của mình giữa những cơn gió xoay chiều của cuộc đời. Không đâu phản ánh rõ nét hơn điều này bằng cuốn tiểu thuyết "Người đua diều" của Khaled Hosseini. Qua câu chuyện của Amir, tác phẩm hé lộ một thế giới đầy những mối quan hệ kỳ lạ và nghiệt ngã, nơi tình bạn, tình cha con, sự phản bội, tội lỗi và sự cứu chuộc đan xen tạo nên một bức tranh phức tạp về con người và số phận.

Chất liệu đầu tiên để Hosseini dẫn người đọc vào truyện và làm quen với nó là một sự bất ngờ dễ chịu. Đó là một Afghanistan yên bình, êm ả, xinh đẹp, nơi người dân được sống một cuộc sống bình thường như nhiều mảnh đất khác trên thế giới. Trên nền bối cảnh đó, cuộc sống của Amir và cậu bạn thân Hassan xuất hiện. Amir là một người Pashtun, và xuất thân từ tầng lớp quý tộc, trái lại, Hassan lại có xuất thân nghèo hèn. Cậu là người Hazara - chủng người được coi là thấp kém. Cha Hassan - ông Ali, chính là người đầy tớ của cha Amir và gia đình cậu sống ở một khu dành cho người hầu ngay trong nhà của Amir. 

Người Afghanistan có một quan niệm rằng: “Có một tình anh em giữa những con người được bú cùng một bầu vú mẹ, tình máu mủ mà ngay cả thời gian cũng không thể phá vỡ.”… “Hassan và tôi bú cùng một bầu vú. Chúng tôi chập chững đi những bước đầu tiên trên cùng một bãi cỏ trong cùng một chiếc sân. Và dưới cùng một mái nhà, chúng tôi bập bẹ những tiếng nói đầu tiên. Của tôi là Baba. Của cậu ấy là Amir. Tên tôi.” Phải chăng đằng sau tình bạn giữa hai con người này là những mối quan hệ đặc biệt, là hiện thân của sợi dây vừa mong manh vừa bện chặt, chúng tạo thành một bí mật nào đó mà không phải ai cũng biết? Và quả thực, mối quan hệ giữa Amir và Hassan chỉ có thể miêu tả bằng hai chữ “kỳ lạ”. Kỳ lạ bởi những sợi chỉ vô hình của các mối quan hệ khác ràng buộc xung quanh. Đó là sợi chỉ của tình thân, huyết thống, và của cả định kiến xã hội. 

Chính vì sự “kỳ lạ” đến nghiệt ngã của mối quan hệ này mà ta có thể cảm nhận được những suy nghĩ, hành động đặc biệt của Amir và Hassan. Đó là tình cảm thuần khiết, đơn phương, hồn hậu, tận tụy sâu sắc của Hassan dành cho Amir, là sự ghen tuông, đôi lúc đố kỵ của Amir khi thấy tình yêu mà bố mình dành cho Hassan. Và hơn hết, sự “kỳ lạ” của mối quan hệ đó đã dẫn đến những bước ngoặt trong cuộc đời và số phận của các nhân vật, khiến cho họ phải chịu đựng những nghiệt ngã, dày vò. Đặc biệt là với Amir, khi anh phải sống trong những nỗi ân hận, ám ảnh suốt một thời gian dài. Đó là sự hèn nhát của Amir vào ngày chiến thắng cuộc thi đua diều – cái ngày mà đáng lẽ tình bạn của hai người phải càng trở nên thắm thiết. Đó là một chuỗi những ích kỷ, xấu xa của cậu khi liên tục đổ lỗi, vu khống những điều mà Hassan không làm, đến nỗi cha con Hassan phải chuyển đi nơi khác sống. Vào cái ngày mà cha con ông Ali chuyển đi, trời mưa to. Amir áp sát mặt mình vào tấm kính cửa sổ trong nhà, nhìn theo chiếc xe Baba chở những người bạn của mình. Không biết lúc đó Amir thực sự đã nghĩ gì, nhưng ta có thể tin rằng những sự ám ảnh, xấu hổ, dằn vặt đã bắt đầu len lỏi trong tâm hồn cậu, để rồi chúng ngày một lớn dần, lớn đến nỗi cậu đã mang theo những nỗi day dứt đó đến với nước Mỹ xa xôi, khi cậu và Baba chạy trốn khỏi Afghanistan vì biến động chính trị.

Amir lớn lên, thi đỗ đại học và có cho mình một gia đình nhỏ. Thế nhưng, nỗi ám ảnh về những ngày tháng ở quê hương, về những việc mình đã làm ở đó vẫn luôn đeo bám anh. Nó chân thực đến nỗi mọi thứ anh gặp phải, mọi việc anh làm, Amir đều liên kết chúng với những những hình ảnh, những lời nói, hành động của Hassan. Nó như một bóng ma đè nặng lên tâm hồn anh, và lớn đến nỗi dù cách xa hàng nghìn dặm, những liên tưởng về quá khứ ở quê hương vẫn mồn một, rõ nét như mới xảy ra ngày hôm qua. Tất cả những điều đó thôi thúc Amir trở về quê hương, trong hành trình chuộc lỗi của mình.

Nhưng như lời nói của bác Rahim Khan: “Luôn có một con đường để tốt lành trở lại… Một con người không có lương tâm, không có lòng tốt sẽ không biết đau khổ”. Amir, trong chuyến hành hương, đã hiểu được điều đó, khiến anh từ một con người còn lưỡng lự với những quyết định của mình ban đầu đã trở nên vô cùng quyết liệt về sau. Không phải Amir không còn sự lựa chọn nào khác mà bởi trong vô vàn những con đường khác nhau, anh đã chọn con đường khó đi nhất, nhưng lại tỏa sáng và rực rỡ nhất. Hành trình trở về của Amir hay hành trình cởi bỏ lớp màng hèn nhát của bản thân, hành trình bù đắp những tội lỗi mà mình gây ra. Chúng ta cũng thấy rằng anh đã trân trọng lời răn dạy của Baba đến nhường nào, lời dạy về tội ăn cắp: “Có duy nhất một tội, một tội thôi. Đó là tội ăn cắp. Mọi tội khác đều là biến thái của tội ăn cắp. Khi con giết một người, con ăn cắp một cuộc đời. Con ăn cắp quyền làm vợ của một người đàn bà, cướp cha của lũ trẻ. Khi con nói dối là con ăn cắp quyền của ai đó được biết sự thật. Khi con lừa bịp, con ăn cắp quyền được ngay thẳng. Không có hành động nào xấu xa hơn trộm cắp, Amir ạ”. Nhưng trớ trêu thay, chính Baba của anh cũng đã phạm phải lỗi đó, thế nhưng không được may mắn như anh, Baba đã không bao giờ có cơ hội để chuộc lỗi.

Nổi bật trong truyện còn là hình ảnh người đua diều và những ý nghĩa biểu tượng của nó. Cánh diều là hình ảnh luôn trở đi trở lại trong tác phẩm, nhưng có lẽ ấn tượng nhất là trong hai lần. Lần đầu tiên chính là cánh diều của chiến thắng, cũng là cánh diều mà Amir mong ước sẽ giúp cậu có được tình cảm và sự quan tâm hơn nữa của Baba, là cánh diều của tình bạn, của lời nói xúc động: “Vì cậu, cả ngàn lần rồi”.  Thế nhưng, cũng chính cánh diều này đã dẫn đến bao tội lỗi, biến cậu trở thành một kẻ phản bội. Hình ảnh thứ hai là cánh diều mà Amir cùng đứa con trai của Hassan đã cùng chơi với nhau trong một cuộc đua diều trên đất Mỹ, sau khi anh đưa cậu bé đến sống với gia đình mình. Khác với cánh diều đầu tiên, nó không mang theo tội lỗi nào cả, mà trái lại, là một sự hy vọng đơn thuần của Amir vào một tương lai tươi sáng hơn, nơi mà gia đình anh và Sohrab sẽ cùng nhau sống một cuộc sống vui vẻ, nơi những dằn vặt và tội lỗi sẽ không bao giờ được sinh ra trở lại. Vượt lên trên tất cả, có lẽ cánh diều đó còn thầm mang theo hy vọng và niềm tin của anh về một Afghanistan không còn bom đạn, về Tổ quốc sẽ trở lại như nó vốn có, để anh có thể ôm nó vào lòng và trở về vào một ngày không xa…

Không phải tự nhiên mà “Người đua diều” lại lấy được nhiều tình cảm từ các bạn đọc Việt Nam đến thế. Bối cảnh mà truyện xây dựng là tội ác chiến tranh, là những số phận bị xoáy sâu vào vũng bùn và bị vùi lấp, rất gần với những gì mà những người dân Việt Nam đã phải trải qua. Bởi lẽ đó, chúng ta vô cùng thấm thía và đồng cảm với những gì mà người dân Afghanistan đang phải chịu đựng. Trớ trêu thay, dù đã hơn 20 năm sau bối cảnh được nhắc tới trong cuốn sách, số phận của dân tộc Afghans vẫn là một dấu hỏi lớn, vẫn vô định và không chắc chắn. Và chừng nào còn sự mờ mịt đó, người dân ở đây vẫn còn phải đối mặt với những nghịch cảnh éo le, tàn nhẫn.

____________

📸 Nguồn ảnh: booksoftup

✍🏻 Nguồn bài viết: https://b.link/Nguoi-dua-dieu-Khaled-Hosseini