Sau khi sửa nhà xong, mình dành hẳn một kệ để sách tâm lí. Từ năm 2017 đến nay, loại sách mình mua và đọc nhiều nhất là các sách tâm lí ứng dụng, tâm lí thường thức. Việc các đầu sách này càng ngày càng được dịch và phát hành nhiều, với mình là tín hiệu đáng mừng, vì các vấn đề tâm lí đã được quan tâm nhiều hơn, người ta đã có thể cởi mở hơn với các vấn đề tâm lí của bản thân và người khác; đã có nhiều công cụ và sự trợ giúp hơn dành cho mọi người (tất nhiên không thể thay thế vai trò của các chuyên gia tham vấn, trị liệu về tâm lí).
Tuy vậy, giữa một rừng sách được dán nhãn “tâm lí” trăm hoa đua nở, để tránh tẩu hoả nhập ma, mình cũng có những nguyên tắc chọn lọc của riêng mình.
Trước tiên, mình sẽ bật tín hiệu “ét ô ét” và xách cái hồn chạy tám hướng khi thấy sách có các dấu hiệu sau:
+ Tiêu đề hô hào tuyên truyền sáo rỗng và truyền bá định kiến: đàn ông phải thế này, đàn bà phải thế kia, tuổi thanh xuân đáng giá bao nhiêu và tuổi trẻ thì không được ngủ nhiều, … tóm lại, các cuốn sách truyền thông điệp hãy trở thành một khuôn mẫu nào đó thì mình đều “xin vĩnh biệt cụ”.
+ Cuốn sách mở ra quá nhiều hứa hẹn: đọc xong cuốn này sẽ hiểu bản thân, đắc nhân tâm, đọc vị người khác, dễ dàng thao túng và chi phối để thành công rực rỡ. Nó tạo cảm giác bạn sẽ thành một người siêu phàm hoành tráng lệ chỉ bằng cách đọc một, hai cuốn sách (chưa kể đến việc “thao túng” tự bản thân nó gây tranh cãi về mặt đạo đức). Như lời người anh trí tuệ Ưng Hoàng Phúc, “hứa thật nhiều thất hứa thật nhiều”, khi thấy quá nhiều sự hứa hẹn thì bạn biết thực tế sẽ thế nào rồi đấy.
+ Cuốn sách định hướng phủ nhận những phần, những yếu tố trong tâm hồn mình. Kiểu “tử huyệt cảm xúc” hàm ý rằng cảm xúc là xấu và cần loại bỏ để đạt thành công; các sách kêu gọi “phải hạnh phúc”, “phải cháy hết mình thành xuân”, ngụ ý phải cắt triệt các phần tiêu cực và chỉ để lại phần tích cực (độc hại). Mình nghĩ bản thân khó có thể thu nhận được lợi ích gì bằng cách cứ cắt xén, phanh thây xẻ thịt tâm hồn mình như chặt thịt lợn như thế; đó không phải cách tâm lí chúng ta hoạt động.
+ Cuốn sách xây dựng hình tượng tác giả như một “đấng cứu thế”, kiểu bạn đang ở tận cùng địa ngục ư, tôi bằng những trải nghiệm phi thường, diệu kì, lớn lao, vĩ đại sẽ cứu rỗi bạn, sẽ cho bạn những bí mật sâu thẳm của vũ trụ, vân vân mây mây. Tất nhiên sẽ có những tác giả chia sẻ trải nghiệm thực và câu chuyện của họ, tuy vậy những người có tâm và có tầm họ có đủ sự minh triết để trải nghiệm đó là cây cầu dẫn chúng ta đến tri thức; chứ không phải biến tri thức thành đồ trang sức cho một cái tôi vĩ cuồng nào đó.
+ Sách tâm linh trá hình tâm lí. Nhiều sách tâm lí thừa nhận liệu pháp tâm linh như một cách thức hiệu quả để hàn gắn tâm hồn, và khẳng định vai trò của đức tin trong việc chữa lành các tổn thương tâm lí. Tuy vậy đa phần các sách tâm linh trá hình tâm lí hiện nay trên thị trường thì quá sức ảo ma Canada Shizuka Nobita; như kiểu hứa hẹn rằng bạn chỉ cần thay đổi cách nói chuyện từ tiêu cực sang tích cực thì tự khắc vũ trụ sẽ đổi điều may mắn đến cho bạn. Hướng đến cái tích cực thì không sai, nhưng alo bạn à, vũ trụ không vận hành như thế, và không một ai đủ đặc biệt để chỉ vài suy nghĩ của họ phát ra cũng đủ để bắt vũ trụ vận hành theo ý mình. Cả xu hướng ảo tưởng mình quyền năng như thánh thần và xu hướng quỵ luỵ mặc cả mua chuộc thánh thần mà các sách này tuyên truyền đều thực tế không có ích lợi nào cả, nó chỉ là một thứ thuốc phiện làm mê man tâm trí thôi.
+ Sách tản văn trá hình sách tâm lí. Thì cũng có những sách tâm lí chẳng có dùng các thuật ngữ tâm lí hay nghiên cứu tâm lí học cao siêu gì cả mà đơn giản là các nhà trị liệu đưa ra các câu chuyện để từ đó hướng người đọc đến những góc nhìn tích cực, có tính chất chữa lành. Thế nhưng, nhấn mạnh, các sách đó đều được viết bởi chuyên gia và đưa ra được những kết luận có tính khoa học và có giá trị phổ quát. Còn các sách kiểu ghi lại suy nghĩ cá nhân, một vài trải nghiệm tuổi trẻ xốc nổi; hay đơn giản là đi qua một vài vấn đề riêng và viết kể lại, thì nói chung đối với mình nội duy cũng không giá trị hơn các status đăng facebook mỗi ngày hoặc các clip tiktok miễn phí là mấy (và mình đặc biệt dị ứng với dòng sách “các bạn trẻ thành công dạy đời”, khoe hồ sơ cá nhân khủng và cao giọng giáo huấn người khác).
Trừ các dấu hiệu báo động nêu trên thì sẽ là những cuốn sách mà mình nhắm tới. Nguyên tắc chọn của mình như sau:
+ Chọn sách theo mục đích rõ ràng. Thường mình sẽ muốn mua sách tâm lí về đọc khi nhận ra các vấn đề ở bản thân hay những người xung quanh. Và mình sẽ đi tìm các cuốn sách giúp lí giải, đưa ra một vài giải pháp để giúp mình ứng xử tốt hơn (chứ không phải là giải quyết triệt để) trước các vấn đề đó.
+ Chọn sách theo chủ đề. Như trên, khi xác định được vấn đề cần quan tâm thì mình sẽ đọc cùng một lúc các sách xoay qunah chủ đề đó.
+ Ưu tiên chọn các sách của tác giả là chuyên gia tâm lí có lí lịch khoa học rõ ràng, có học hàm, học vị. Bằng cấp thì không phải tất cả, tuy nhiên có bằng cấp thì vẫn đáng tin hơn.
+ Ưu tiên chọn các cuốn sách có cách viết giản dị, dễ tiếp thu, đưa ra nhiều ví dụ và câu chuyện từ đời sống để phân tích, rồi từ đó kết nối với các kiến thức tâm lí. Vì mình là dân không chuyên, nên tất nhiên là không thể đủ kiến thức nền để tiêu hoá các sách quá thiên về chuyên ngành, với dày đặc thuật ngữ.
+ Ưu tiên chọn các cuốn sách có cấu trúc hệ thống lớp lang, rành mạch, rõ ràng. Mình sẽ chọn những cuốn có mục lục theo hệ vấn đề, từ khái niệm; phân tích biểu hiện; tác động; đến đề xuất giải pháp.
+ Ưu tiên chọn cuốn sách mà đọc vào cảm thấy “như thấy mình trong đó”, đọc thấy dễ chịu, cảm động hoặc thấy yêu mến câu từ, văn phong của tác giả. Cái này là do trực giác.
Khi đọc, thì tất nhiên là vẫn phải ở tâm thế người đọc thông minh. Kiểu cái gì hay thì tiếp thu, cái gì chưa hiểu rõ lắm hoặc cảm thấy cấn cấn thì ghi chú lại và check chéo thông tin qua các cuốn khác cùng chủ đề. Nói chung với dòng sách này thì cũng không thể đọc một cách nai tơ con bò đeo nơ được rồi, điều đó thì quá dễ hiểu.
Chúc các bạn tìm được những cuốn sách tâm lí phù hợp và âm ý. Hãy tâm lí chứ đừng tâm thần. Xin cảm ơn.
T. L. D
#nhunggocnhincuocsong_blogchuyenvan
#nhungtrangsachhay_blogchuyenvan
NOTE: Nội dung được viết và reup tự nhiều nguồn (theo tag bài viết). Nếu có bất kì khiếu nại gì về bản quyền mình xin phép gỡ bài viết!
